Solun bağımsız aday hayali

(Bu yazı Radikal İki'nin 25.03.2007 tarihli sayısında yayınlanmıştır)

Radikal Gazetesi’nde Seyfettin Gürsel ile Ahmet İnsel’in yayınladığı ortak yazıda solun Meclis’te temsilini sağlayabilmek için bağımsız adaylarla seçime girilebileceği savunuldu. Yazıda buna yönelik çeşitli analizlere yer verildi. Seçim bölgelerine göre kaç seçmenle milletvekilliği çıkarılabileceği üzerine bazı senaryolar tartışıldı.

Teknik bir analiz niteliğindeki bu yazının çizdiği çerçeveye bakılacak olursa, evet, bağımsız adaylıkla seçim barajı engeline takılmadan milletvekili çıkarmak mümkün. Belki az sayıda ama yine de çıkarmak mümkün.

Ama çok zor. Kanımca, kayda değer bir sonuç almak neredeyse imkansız. Şimdi bunun nedenlerini tartışmaya çalışacağım.

Diyelim ki, bağımsız adaylık konusunda bir heyecan oluştu ve seçime doğru bağımsız adaylık için harekete geçildi. Bu bağımsız adayları kim belirleyecek ve nasıl belirlenecek? Öyle ya, bağımsız adayların alabileceği oy toplamı aşağı yukarı tahmin edilebildiğine göre, makul ve seçim bölgelerine göre hedeflenmiş adaylarla seçime girilmesi gerekir.

Dolayısıyla aday isimlerinin belirlenmesi aşamasında karmaşa yaşanacak. Bugün bağımsız adaylık konusunda heyecanlı davranan ve hararetle savunanlar, bu aşamada “benim adayım” bağımsız olsun diyerek diretmeye başlayacak. Bugün kendisini sol, sosyal demokrat, sosyalist olarak nitelendiren kişiler, gruplar ve topluluklar, siyasal düşünce ve hedeflerinin merkezine kendilerini oturttukları için uzlaşı noktasında zorlanacaklar. Solun “gerçek” temsilcisi olarak kendilerini gördükleri için önerilecek başkaca isimleri “solu temsil etmedikleri” gerekçesiyle reddedecekler. Başlangıçta heyecanla savunulan bağımsız adaylık fikri, bu kez ayrışma ve bu fikirden kaçışla sonuçlanacak. Ya bağımsız adaylıktan vazgeçilecek, ya da daha katı olanlar kendi bağımsız adaylarını ilan ederek, “ötekilerin” kendi adaylarına biat etmesini bekleyecek. Sonuç: Her seçim bölgesinde onlarca bağımsız adayın seçime katıldığı bir seçim yarışı yaşanacak... Bu birinci hüsran tablosu olacak...

İkincisine geçelim...

Her ne kadar bağımsız adaylık konusunda uzlaşı sağlansa dahi, birleşik oy pusulasına dahil olarak seçime katılacak her sol partinin varlığı bu bağımsız aday hareketini baltalayacak. Parti tabanlarından bağımsız adaylara yönelik destekler gelse ve bu yönde bir sempati oluşsa dahi, parti genel merkezlerinin izleyeceği strateji önem kazanacak. Parti olarak seçime girerek barajı aşamayacağını bilmenin derin ızdırabıyla, bağımsız adaylarla az da olsa Meclis’e girebilecek olmanın heyecanı arasında kalınacak. Ne kadar üstü örtülü biçimde bağımsız adaylara destek verilse de seçim günü partinin ismi ve logosu birleşik oy pusulasında yer aldığında seçmen çelişki yaşayacak. Kimi parti taraftarlarının eli bağımsız adayın pusulasına gitmeyecek ve mührü sempatizanı olduğu partinin altına basıp çıkacak.

Gelelim üçüncüsüne...

Bağımsız adayları desteklemesi olası olan bir kitle de DTP tabanı... Ve bu parti son olağanüstü kongrede aldığı kararla büyük bir sürpriz olmazsa kendi bağımsız adaylarıyla seçime girecek. Bu tercihle DTP’nin Doğu ve Güneydoğu illerinde 20-30 dolayında milletvekili çıkarabileceği konuşuluyor. DTP, batı illerinde ve büyükşehirler de nasıl bir tercihte bulunacak? Buralarda da kendi bağımsız adaylarını mı çıkaracak, yoksa sol adına gösterilecek bağımsız adayları mı destekleyecek? Hadi sol adına gösterilen bağımsız adayları destekleme kararı aldı, bu kez olasıdır ki birden fazla olacak olan hangi sol bağımsız adayı destekleyecek?

Karamsarlığınızın arttığının farkındayım...

Şimdi sırada dördüncüsü...

Bağımsız adaylarla da olsa bir seçime girildiğine göre, bir kampanya yürütmek gerekecek. Kampanya ise para ve organizasyon demek. Bağımsız adayların bu kampanyalarını finanse etmek için nasıl para toplanacak? Diyelim paralar da toplanabiliyor, organizasyon nasıl gerçekleştirilecek? Bunların yanı sıra, bağımsız olarak ve sol adına da olsa kampanya boyunca destek istenen kesimlere yönelik bir bağımsız siyasal program, öneri, artık adına ne denirse bir söylem geliştirmek gerekecek. Bu söylem, bir umut, gelecek vaadeden bir öneri mi olacak, yoksa CHP’yi, Baykal’ı eleştiren bir dil mi olacak? Birden fazla bağımsız adayların seçime girmesi durumunda, birbirleri lehine çekilmedikleri için bu kez kampanya süresince bu bağımsız adaylar esas yarışmaları gereken partileri bir kenara bırakarak birbirlerini suçlama başlayacak. “Solcular” bir kez daha topluma “bakın solcular işte bunlar” mesajı taşıyacak ve bağımsız adaylara sempatiyle yaklaşabilecek seçmen de uzaklaştırılacak.

Beşincisi ise teknik bir gerçeklik...

Seçimde sandıklar nasıl denetlenecek? Her seçim döneminin ardından gazete sayfalarını çöplüklerden toplanan oy pusulası haberleri kapladığına göre Türkiye gibi bir ülkede sandık denetimi çok önemli. Her sandık nasıl denetlenecek? Son yapılan yasa değişikliğiyle bağımsız adayların birleşik oy pusulasının sonunda yer alması kararlaştırıldı. Bu bilinçli(en azından okuma yazma bilen) seçmenlerin çoğunlukta olduğu bölgelerde avantajlı bir durum bile yaratabilir. Ancak, haziran ya da eylül gibi aylarda bir erken seçime gidilmesi durumunda, Anayasa gereği bağımsızların pusulaları birleşik oy pusulalarından ayrı olacağı için bu oy pusulaların oy verme yerlerinde denetimi nasıl gerçekleştirilecek? Malum, partiler seçim kurullarına sandık görevlileri tayin ederek bu denetimi önemli ölçüde gerçekleştirebiliyor. Kötü niyetli(bağımsız aday oy pusulalarını saklama) ya da kötü niyetli olmayan (oy verme yerinde yeterli oy pusulasının bulundurulamaması) durumları nasıl kontrol altında tutulacak?

En önemlisini ise en sona sakladım...

Eğer önemli bir simge değilseniz (Mehmet Ağar gibi), şayet arkanıza bir aşiret, tarikat, cemaat gibi sosyolojik toplulukları almamışsanız Türk seçmeni her zaman için bağımsız adaylara mesafeli durmuş ve ciddiye almamıştır. “Bağımsız seçilse ne olacak ki, ne yapabilir ki?” fikriyle zuhur eden bu gerçeklik aynı zamanda seçmenin her zaman için güçlünün yanında yer alma arzusuyla ya da bilinçaltıyla hareket ettiğini onca seçimle bize test ettirmiştir. Önümüzdeki ilk seçimde de bunun yeni bir sağlaması yapılacaktır.

Genel sonuç: Seyfettin Gürsel ve Ahmet İnsel’in önerisi son derece iyi niyetli, ancak kanımca bir niyet olmaktan öteye sonuç doğuramayacak. Açık ki, tüm bu öneriler, solun içinde bulunduğu karamsarlık tablosunu kırmaya yönelik. Benim önerim ise, Türk demokrasi tarihinden yararlanarak, Türkiye toplumunu ve siyasetini iyi analiz ederek, geniş kitleleri ikna edebilecek, heyecan yaratacak bir siyasal programı ortaya çıkarmak; bu yöndeki uğraşlara, girişimlere devam etmek. Gelecek ve umut vaadeden bu siyasal programı taşıyacak yeni kadroları, gençleri, kadınları bu coşkulu projeye katmak. Tek çıkış yolu bu ve bence buna yönelik işaretler toplumun derinliklerinden geliyor. Ben umutluyum...